Bojownikom niepodległości

Żelisław Januszkiewicz

(1897–1974)

Urodził się 8 sierpnia 1897 r. w majątku Mariampol pow. Ihumeń w Rosji. Syn Szymona, ziemianina, i Wiktorii z Białynickich-Biruli.

Ukończył gimnazjum filologiczne w Mińsku Litewskim (1917 r.), po czym przez dwa lata studiował prawo na uniwersytecie w Moskwie.

W czasie I wojny światowej od 1917 r. w armii rosyjskiej. Zatruty gazami, od września 1917 do kwietnia 1918 r. chorował.

Od 1 maja do 8 listopada pracował w Radzie Polskiej Ziemi Mińskiej. Był założycielem i organizatorem Okręgu Bohuszewickiego oraz jako inspektor okręgów szkół ludowych w Inspektoracie Szkolnym w Mińsku. Następnie prowadził działalność oświatową wśród szlachty zaściankowej na terenie powiatu ihumeńskiego.

Od 1 października 1918 r. komendant placu okręgu G i kierownik wydziału mobilizacyjnego POW ps. „Henryk Lubicz”. Aresztowany przez bolszewików, od 4 marca do 6 maja 1919 r. był więziony. Skazany na karę śmierci, zdołał zbiec i do 20 sierpnia kontynuwał działalność w POW.

Po przybyciu na teren powiatu ihumeńskiego oddziałów Wojska Polskiego podjął pracę w administracji. Od 20 sierpnia 1919 do 18 października 1920 r. był prowizorycznym był prowizorycznym naczelnikiem kancelarii w starostwie powiatowym w Ihumeniu, a od 17 kwietnia 1920 p.o. starosty.Od 19 października 1920 do 24 czerwca 1921 r. prowizoryczny referent administracyjny w starostwie powiatowym w Prużanie.

W niepodległej Polsce od 25 czerwca 1921 do 16 lipca 1922 r. pracował jako prowizoryczny referent administracyjny w starostwie powiatowym w Brześciu (praktycznie od 1 sierpnia 1921 do 7 sierpnia 1922). Od 24 stycznia 1922 r. zastępca starosty powiatowego w Brześciu. Od 17 lipca 1922 do 1 marca 1923 r. prowizoryczny urzędnik, po czym do 31 grudnia referent wydziału bezpieczeństwa publicznego w Urzędzie Delegata Rządu w Wilnie.Od 1 stycznia 1924 r. kierownik starostwa, a od 24 lipca 1924 do 12 listopada 1932 r. starosta powiatowy w Brasławiu. Miał duże zasługi w rozwoju spółdzielni mleczarskich i rolniczych, przeprowadził wiele inwestycji w infrastrukturę w powiecie. Od 14 listopada 1932 r. był starostą powiatowym w Bielsku Podlaskim. Funkcję tę sprawował do września 1939 r.

Podczas II wojny światowej w latach 1939–1945 pracował w Kombinacie Ociemniałych w Wilnie, jednocześnie administrował majątek Dmochowskich w gminie przebrodzkiej. Brał udział w działalności konspiracyjnej w szeregach AK.

W 1945 r. wyjechał do Poski. Od września mieszkał na terenie województwa bydgoskiego, a potem olsztyńskiego. Pracował w Zakładach Doskonalenia Zawodowego. W 1962 r. przeszedł na emeryturę.

Zmarł 17 maja 1974 r. w Olsztynie.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 4 kl., Krzyżem Walecznych, dwukrotnie złotym Krzyżem Zasługi i węgierskim orderem Zasługi.

Trzykrotnie żonaty: od 4 IX 1919 z Idalją Jadwigą Gieysztor, a następnie z Ludwiką Tomaszewicz i Zofią Dmochowską.

Posiadał honorowe obywatelstwo gminy brasławskiej.

Źródła

A. Holiczenko, Żołnierze tajnego frontu. Lista imienna KN3 POW-Wschód, 1914–1921, Olsztyn 2012; J. Mierzwa, Slownik biograficzny starostów Drugiej Rzeczypospolitej t. 1, Łomianki 2018;  „Monitor Polski” nr 156/1931.