Bojownikom niepodległości

Zygmunt Andrzejowski

(1894–1969)

Urodził się 30 kwietnia 1894 r. w Kijowie. Syn Feliksa i Stanisławy z Oraczewskich. Ukończył gimnazjum w Kijowie, po czym studiował tam na Wydziale Fizyczno–Matematycznym uniwersytetu. W latach 1912–1914 pracował w organizacjach młodzieży rzemieślniczej i robotniczej w Kijowie, kolportował literaturę propagandową ze Lwowa do Kijowa i na Białoruś.

Podczas I wojny światowej służył w armii rosyjskiej. Ukończył szkołę oficerską artylerii w Odessie. Po rewolucji lutowej 1917 r. w Rosji przeszedł do formacji polskiej; służył w I Korpusie Polskim. Aresztowany i więziony przez Niemców. Po zwolnieniu podjął służbę w Polskiej Organizacji Wojskowej.

W niepodległej Polsce (po 11 listopada 1918) w roku 1919 wstąpił w szeregi Wojska Polskiego. Uczestnik wojny z Rosją bolszewicką 1819–1920. Zweryfikowany jako kpt. art. z 1 czerwca 1919 r. Służył w 8 pac (1923, 1924) i 7 pac (1928). W latach 1928–1930 studiował w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Awansowany 1 stycznia 1930 r. na stopień mjr. art. W roku 1932 pełnił funkcję szefa sztabu 8 Dywizji Piechoty. 19 marca 1939 r. awansował na stopień ppłk. dypl. art. Zajmował wówczas stanowisko I zastępcy dowódcy 1 pac. Wybrany do Rady Głównej Ligi Morskiej i Kolonialnej oraz zarządu okręgów: warszawskiego, łódzkiego, białostockiego, wileńskiego, poleskiego. Zorganizował oddziały tej organizacji w Grodnie i Modlinie. Był także członkiem zarządu okręgu poleskiego Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich. W połowie sierpnia 1939 r. objął stanowisku szefa Oddziału I Korpusu Interwencyjnego na Pomorzu.

W kampanii wrześniowej 1939 r. od 1 września sprawował analogiczną funkcję w odwodowej GO „Wyszków”, a od 3 września w południowym zgrupowaniu odwodowej Armii „Prusy”. Po rozbiciu wojsk przez Węgry, przedostał się do Francji. Powołany do czynnej służby, dowodził zgrupowaniem artylerii 3 Dywizji Piechoty. Po upadku Francji (czerwiec 1940) przedostał się do Wlk. Brytanii. Służył w 1 Korpusie Polskim. Był dowódcą brytyjskiego pociągu pancernego, pozostawał w rezerwie oficerów komunikacji, zaś pod koniec wojny organizował działalność oświatową w polskich oddziałach.

Po demobilizacji zamieszkał w Londynie. Był wieloletnim prezesem Koła Kijowian. Zwolennik współpracy z Ukraińcami, należał do Komitetu Wykonawczego Towarzystwa Polsko–Ukraińskiego. Zmarł 17 marca 1969 r. w Londynie.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości, dwukrotnie Krzyżem Walecznych, złotym i srebrnym Krzyżem Zasługi.

Źródła

W. Chocianowicz, W 50 lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Londyn 1969; W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863–1938 Słownik biograficzny t. 2, Mińsk Mazowiecki – Warszawa – Kraków 2011; A. Holiczenko, Żołnierze tajnego frontu. Lista imienna KN3 POW-Wschód 1914–1921, Olsztyn 2012; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; „Monitor Polski” nr 132/1931; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006; M.B. Topolska, w: Encyklopedia polskiej emigracji i Polonii t. I, Toruń 2003.