Bojownikom niepodległości

Zygmunt Augustyński

(1890–1959)

Zygmunt AugustyńskiUrodził się 4 października 1890 r. w Odporyszowie pow. Dąbrowa Tarnowska. Syn Franciszka Wojciecha, cieśli i wójta gminy Odporyszów, właściciela 50 ha gospodarstwa rolnego i Elżbiety z Pytków.

W roku 1908 ukończył gimnazjum w Tarnowie, następnie do 1911 r. studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Równocześnie w latach 1908–1910 był dziennikarzem krakowskiej „Gazety Powszechnej”, w roku 1911 „Głosu Narodu”. W roku 1912 wyjechał do Berlina, gdzie dokończył studia.

Po wybuchu I wojny światowej od 23 października 1914 r. służył w Legionach Polskich; od wiosny 1915 r.  w 6 Pułku Piechoty III Brygady, uzyskując stopień sierż. Jednocześnie był korespondentem „Ilustrowanego Kuriera Codziennego”. Od roku 1917 zamieszkał w Warszawie, gdzie kontynuował działalność dziennikarską.

W niepodległej Polsce (po 11 listopada 1918), w roku 1919 zorganizował, redagował i wydawał we własnej drukarni „Gazetę Poniedziałkową”. W latach 1925–1931 redaktor naczelny „Expressu Porannego”. W roku 1932 został współzałożycielem agencji informacyjnej „Press”, do roku 1937 był jej redaktorem. Następnie został zastępcą redaktora naczelnego i kierownikiem działu polityki wewnętrznej „Kuriera Polskiego”, pisma Zjednoczenia Przemysłowców. Był współzałożycielem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich.

Po kampanii wrześniowej 1939 r. pracował w Radzie Głównej Opiekuńczej. Uczestniczył w działalności konspiracyjnej. Z ramienia Stronnictwa Ludowego był w składzie komisji opiniodawczej Departamentu Informacji i Propagandy przy Delegaturze Rządu na Kraj. Po kapitulacji oddziałów powstańczych w 1944 r. opuścił Warszawę.

Po zakończeniu wojny wszedł w skład delegacji Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, której zadaniem było zorientowanie się w ogromie zniszczeń Warszawy. Po powrocie Stanisława Mikołajczyka do Polski (czerwiec 1945) wstąpił do Polskiego Stronnictwa Ludowego. Należał do organizatorów „Gazety Ludowej”, w której od listopada 1945 r. pracował jako redaktor polityczny, a następnie naczelny. Od czerwca 1945 do października 1946 r. utrzymywał kontakty z działaczami Polskiej Partii Socjalistycznej Wolność Równość Niepodległość i Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Gromadził informacje dotyczące działalności organów Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i jego funkcjonariuszy, jak aresztowania, morderstwa, czy stan uzbrojenia. Aresztowany 14 października 1946 r., został osadzony w Areszcie Śledczym przy ul. Rakowieckiej 37 w Warszawie. 6 sierpnia 1947 r., wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie został skazany na karę 15 lat więzienia i konfiskatę mienia. Od 16 lipca 1948 r. więziony w Zakładzie Karnym we Wronkach, gdzie był bity i poniżany, przez 5 lat przebywał w izolatce.  Ze względu na stan zdrowia 10 lutego 1955 r. urlopowany na okres roku. Decyzją Rady Państwa z 4 lutego 1956 r. wyrok zmniejszono do 10 lat oraz zawieszono dalsze wykonywanie kary na okres 3 lat. Pracował jako korektor w Wydawnictwie Oświatowym Wspólna Sprawa, potem był redaktorem wydawnictw językowych Mozaika. Zmarł 26 sierpnia 1959 r. w Warszawie, został pochowany na Cmentarzu Bródnowskim.

15 stycznia 1991 r. decyzją Izby Wojskowej Sądu Najwyższego został uniewinniony.

Opublikował: Walki lipcowe, w: Rok bojów na Polesiu 1915–1916, Warszawa 1917; Walki pozycyjne 6 pp Legionów, „Wiadomości Polskie” 1916, nr 90; Lipcowe walki 6–go pułku piechoty, „Wiadomości Polskie” 1916, nr 97.

Żonaty (od lutego 1917) z Eugenią Bartenbach, syn – Jędrzej (1 listopada 1917 – 13 sierpnia 1944), ppor. AK poległ w powstaniu warszawskim 1944, dwie córki: Jadwiga i NN.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych, dwukrotnie złotym Krzyżem Zasługi oraz jugosłowiańskim orderem św. Sawy.

 

Źródła

J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich 1914–1918 t. 1, Kraków – Warszawa – Zalesie Górne 2017; W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863–1938 Słownik biograficzny t. 2, Mińsk Mazowiecki – Warszawa – Kraków 2011; Konspiracja i Opór Społeczny w Polsce 1944–1956, Słownik Biograficzny, t. I, Kraków, Warszawa, Wrocław 2002; „Monitor Polski” 1937, nr 259, 1938, nr 177