Bojownikom niepodległości

Zygmunt Brejnak

(1899–1984)

Urodził się 2 kwietnia 1899 r. w Warszawie. Syn Jana i Walerii z Kędzierskich.
W czasie I wojny światowej od 1915 r. w Legionach Polskich. Służył w 1 i 6 pp LP. Jesienią 1916 r. przeszedł do służby werbunkowej. Po kryzysie przysięgowym w lipcu 1917 r. internowany przez Niemców w Szczypiornie.
Zwolniony, służył (?) w 2 pp LP, uzyskał stopień st. szer.
Po 1918 r. w WP. Jako dowódca plut. 30 pp, a potem 10 pp, uczestniczył w walkach z bolszewikami. Po wojnie przeniesiony do rezerwy. Zweryfikowany jako por. rez. piech. z 1 czerwca 1919 r.
Podjął służbę w Policji Państwowej. W 1932 r. posiadał stopień podkomisarza. Był funkcjonariuszem w Warszawie. Następnie zamieszkał w posiadłości żony pod Garwolinem. Działacz Stronnictwa Narodowego.
Po kampanii 1939 r. brał udział w działalności konspiracyjnej. Członek Zarządu Okręgu Stołecznego Stronnictwa Narodowego oraz komendant Podkokręgu Zewnętrznego Warszawskiego Narodowej Organizacji Wojskowej. Organizator i dowódca baonu NOW „Karol”. Po wcieleniu NOW do AK pozostawał na jego czele ps. „Zygmunt”. Awansował do stopnia mjr. rez. art. Podczas powstania warszawskiego od 4 sierpnia 1944 r. dowodził Zgrupowaniem „Chrobry II”, walczącym na terenie północnego Śródmieścia. Ranny 26 sierpnia, 4 września powrócił do szeregów. Po utworzeniu 15 pp AK (20 września) został jednocześnie II zastępcą dowódcy pułku. Po kapitulacji wojsk powstańczych (2 października) dostał się do niewoli niemieckiej. Przebywał w stalagu w Lamsdorf i oflagu II C w Woldenbergu. W 1946 r. powrócił do kraju.
Pracował jako osadnik w gospodarstwie koło Trzebnicy. W latach 70. przeniósł się do wsi Drzewicz Nowy koło Warszawy. Uzyskał stopień ppłk. rez.
Zmarł 24 listopada 1984 r. w Drzewiczu Nowym i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie kwat. D-4.
Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości i trzykrotnie Krzyżem Walecznych.
Żonaty z Haliną Gościmską.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 64/1932
Źródła

J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich t. I, Kraków, Warszawa, Zalesie Górne 2017; „Monitor Polski” nr 64/1932; Rocznik oficerski 1923, 1924; Rocznik oficerski rezerw 1934.