Bojownikom niepodległości

Zygmunt Grad–Gronczyński

(1896-1946?)

Urodził się 4 kwietnia 1896 r. w Piotrkowie. Syn Józefa i Władysławy z Michiewiczów (Michniewiczów?). Brat Bolesława Stanisława (zob.).

Uczył się w gimnazjum w rodzinnym mieście.

W czasie I wojny światowej od września 1914 r. w Legionach Polskich ps. „Grad”. Służył w 1 pp LP, a od maja 1915 r. w 4 pp LP. W jego składzie 15 lipca wyruszył na front. Brał udział w walkach na Lubelszczyźnie. Ranny w bitwie pod Jastkowem (31 lipca-2 sierpnia). Po rekonwalescencjipowrócił na front. Podczas działań na Wołyniu ranny pod Optową i Rudką Miryńską.

Po kryzysie przysięgowym w Legionach od lipca 1917 r. internowany przez Niemców w Szczypiornie, skąd w grudniu zbiegł. W styczniu 1918 r. aresztowany przez Niemców, po czym osadzony w warszawskiej cytadeli.

Zwolniony, w kwietniu wstąpił do Polskiej Siły Zbrojnej. Ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty. Po rozbrojeniu okupantów w listopadzie 1918 r. automatycznie przeszedł do WP.

W grudniu mianowany ppor. piech., służył jako dowódca szkoły podoficerskiej w baonie zapasowym 2 pp leg. Od maja 1919 r. brał udział w walkach z bolszewikami. W lipcu 1920 r. odszedł do szpitala.

W czerwcu 1921 r. awansował na por. piech. W lipcu skierowany na kurs przeszkolenia w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie. Awansowany w styczniu 1922 r. na kpt. piech., został przydzielony do 2 pp leg. Zweryfikowany jako kpt. piech. z 1 czerwca 1919 r., od października 1922 r. pełnił służbę w 60 pp. Od listopada 1923 r. w PKU w Nowym Sączu. Wobec choroby (gruźlica) od grudnia 1923 do marca 1924 przebywał w sanatorium wojskowym w Rajczy. Od 1 grudnia 1924 r. II referent w PKU w Miechowie, a od kwietnia do lipca 1925 r. oficer instrukcyjny tej komendy. W lipcu 1925 r. ponownie hospitalizowany, w listopadzie 1926 r. został przeniesiony w stan spoczynku.

Mieszkał wówczas w Rajczy koło Żywca, a potem w Piotrkowie. Był kupcem.

Członek Obozu Zjednoczenia Narodowego. W kwietniu 1939 r. uzyskał mandat radnego z listy prorządowego Narodowo-Chrześcijańskiego Gospodarczego Komitetu Wyborczego.

Członek Zw. b. Ochotników Armii Polskiej (od 26 maja 1935 r. prezes Oddziału w Piotrkowie).

Zmarł po 1939 r. (jako datę śmierci przyjęto 9 maja 1946 r.).

Odznaczony Krzyżem Niepodległości.

Żonaty, miał synów Dariusza (ur. 1924) i Eligiusza (ur. 1925).

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 121/1932
Źródła

J. Giza, Sądecki garnizon i jego żołnierze w pierwszych latach 1923-1926, Kraków 2019; Z. Gronczyński, Przed Walnym Zjazdem Delegatów Zw. b. Ochotników Armji Polskiej, w: Ochotnik-Niepodległościowiec 1914-1921, Piotrków 1936; Kogo wybiera Piotrków, „Dziennik Piotrkowski” nr 108/1939; M.Ł. Majewski, W cieniu dominacji socjalistów i endecji. Działalność Obozu Zjednoczenia Narodowego w powiecie piotrkowskim w latach 1937-1939, „Zeszyty Piotrkowskie” t. 20/2019 zesz. 2; „Monitor Polski” nr 121/1932; Nowy Zarząd Związku b. Ochotników Armji Polskiej w Piotrkowie, „Dziennik Piotrkowski” nr 146/1935; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928; Rocznik oficerski rezerw 1934.