Bojownikom niepodległości

Zygmunt Lorentz

(1894-1943)

lorec zygmuntUrodził się 13 września 1894 r. w Orzeszkowie pow. Łęczyca. Syn Aleksandra i Heleny z Boernerów (zob.). Wnuk powstańca 1863 r., bratanek Ignacego Boernera (zob.).

Ukończył czteroklasową Szkołę Handlową w Zgierzu, a następnie siedmioklasową Szkołę Handlową Zgromadzenia Kupców w Łodzi. W 1912 r. podjął studia na Wydz. Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zorganizował (po czym kierował) Kołem Łódzkim Alma Mater Cracoviensis.

Należał do „Petu” w Łodzi i tamtejszego tajnego skautingu.

W czasie I wojny światowej w 1914 r. powrócił do Zgierza, gdzie podjął pracę jako nauczyciel historii w Szkole Handlowej. W następnych latach pracował też w łódzkim Gimnazjum Żeńskim Janiny Pryssewiczówny, w Szkole Żeńskiej im. Elizy Orzeszkowej oraz Gimnazjum Żeńskim  Anieli Rothert. W 1920 r. podjął studia na Wydz. Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był uczniem Wacława Sobieskiego i Władysława Konopczyńskiego.

Wobec trudnej sytuacji militarnej kraju latem 1920 r. wstąpił ochotniczo do WP. Zajmował się propagandą wojskową na terenie województwa łódzkiego. po zakończeniu walk przeniesiony do rezerwy.

W 1922 r. powrócił do  Łodzi i podjął pracę jako nauczyciel historii w Męskim Gimnazjum Miejskim im. J. Piłsudskiego. Równolegle był nauczycielem historii w Gimnazjum Żeńskim Anieli Rothert oraz w seminarium nauczycielskim. Od 1936 r. wykładowca historii na wydziale humanistycznym łódzkiego oddziału Wolnej Wszechnicy Polskiej.

Należał do Narodowej Loży Wolnomularskiej im. Gabriela Narutowicza w Łodzi.

Członek Polskiego Tow. Historycznego, od 30 wrzesnia 1927 r. do wojny prezes oddziału łódzkiego. Zainicjował wydawanie (od 1933 r.) „Rocznika oddziału łódzkiego Polskiego Towarzystwa Historycznego”, współdziałał w utworzeniu Komitetu Ratownictwa Kolegiaty w Tumie. W 1935 r. został członkiem zarządu lwowskiego Polskiego Tow. Historycznego, a w następnym roku podjął inicjatywę zjednoczenia wszystkich łódzkich towarzystw naukowych i skoordynowaniu ich prac w jednym Tow. Przyjaciół Nauk.

Podczas II wojny światowej 6 września 1939 r. wszedł w skład Komitetu Obywatelskiego m. Łodzi; sprawował funkcję jego sekretarza aż do rozwiązania komitetu przez Niemców (9 listopada 1939). W tym też miesiącu wszedł w skład społecznego Polskiego Komitetu Pomocy dla Zatrzymanych w Obozie w Radogoszczu i był jego członkiem aż do rozwiązania go na polecenie Niemców w połowie 1940 r. W 1940 r. wysiedlony na teren Generalnej Guberni. Zamieszkał we wsi Karczówka koło Piotrkowa, skąd w 1941 r. przeniósł się do Warszawy. Pracował w Archiwum Głównym Akt Dawnych. Brał udział w tajnym nauczaniu. Sprawował też funkcję konspiracyjnego kierownika Okręgowego Biura Oświaty i Kultury Okręgowej Delegatury Rządu Łódź. Wobec braku kontaktu z nauczycielami prowadzącymi tajne nauczanie w Łodzi 13 września 1943 r. przyjechał do tego miasta z zamiarem nawiązania z nimi kontaktów. W nocy na 17 września aresztowany przez Niemców w mieszkaniu kuzyna inż. Zygmunta Rau`a, został osadzony w więzieniu policyjnym przy ul. Roberta Kocha 16. Torturowany w śledztwie.

Zmarł 5 października 1943 r. prawdopodobnie na skutek odniesionych obrażeń. Pochowany na Cmentarzu Parafialnym przy ul. Ogrodowej w Łodzi kwat. 2-a.

Odznaczony złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Niepodległości i srebrnym Wawrzynem akademickim PAL.

Jest patronem ulicy w Łodzi, patronem Zespołu Szkół Przemysłu Spożywczego w tym mieście, jest wymieniony na tablicy poświęconej nauczycielom poległym w czasie II wojny światowej w holu III Liceum Ogólnokształcącego w Łodzi.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 121/1932
Źródła

PSB t. XVII; H. Bagiński, U podstaw organizacji Wojska Polskiego 1908-1914, Warszawa 1935; M. Laskowski, Zygmunt Lorentz, www.pthlodz.uni.lodz.pl/poziom2/zlorentz.html [dostęp 24 XI 2021]; „Monitor Polski” nr 121/1932; Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminariów nauczycielskich, oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych, Lwów-Warszawa 1924.