Zygmunt Łoziński

Urodził się 5 czerwca 1870 r. w Boracinie koło Nowogródka. Syn Władysława, ziemianina, i Ludwiki z Czeczottów. Brat Bohdana (zob.).

Uczył się w V gimnazjum w Warszawie, maturę uzyskał gimnazjum Towarzystwa Miłośników Człowieka w Petersburgu. Tam też w 1889 r. wstąpił do Seminarium Duchownego archidiecezji mohylewskiej. Po dwóch latach podjął studia w Akademii Duchownej w Petersburgu. 23 czerwca 1895 r. został wyświęcony na kapłana.

Był wikariuszem w Petersburgu oraz wykładowcą w seminarium mohylewskim. Za działalność patriotyczną aresztowany przez władze rosyjskie i 17 listopada 1898 r. skazany na trzy lata odosobnienia. Osadzony w klasztorze w Agłonie na Łotwie. Uwolniony, był wikariuszem w Smoleńsku (1900 r.), Tule (1901 r.) i parafii pw. św. Alberta w Rydze (1902-1904). Od lutego 1904 r. duszpasterz w kościele filialnym pw. Znalezienia i Podwyższenia Krzyża św. na Kalwarii w Mińsku Litewskim. 21 kwietnia 1905 r. został proboszczem katedry w Mińsku Litewskim. Od 1906 r. wykładowca Pisma św. i języka hebrajskiego w Akademii Duchownej w Petersburgu. Kontynuował studia w Rzymie i Jerozolimie. W latach 1909-1911 towarzyszył bp. Janowi Cieplakowi w jego wizytach duszpasterskich w parafiach imperium rosyjskiego.

W czasie I wojny światowej działał Polskim Towarzystwie Pomocy Ofiarom Wojny i Centralnym Komitecie Obywatelskim Królestwa Polskiego. Od sierpnia 1915 do 1916 r. jako duszpasterz i delegat bp. Cieplaka objeżdżał obozy jenieckie w centralnej Rosji i na Syberii. 2 listopada 1917 r. mianowany biskupem diecezji mińskiej, został konsekrowany 28 lipca 1918 r. w Warszawie. Po wkroczeniu bolszewików do Mińska od grudnia 1918 r. ukrywał się w przebraniu drwala u okolicznych chłopów. Po zajęciu Mińszczyzny przez oddziały Wojska Polskiego w sierpniu 1919 r. powrócił do swojej diecezji. W 1920 r. był członkiem Rady Polskiej Ziemi Mińskiej. Po ponownym zajęciu Mińska przez bolszewików 1 sierpnia 1920 r. aresztowany pod zarzutem działalności kontrrewolucyjnej. Odmówił podpisania deklaracji lojalności, mimo to po 10 dniach został uwolniony. Aresztowany ponownie 4 września i osadzony w więzieniu na Butyrkach w Moskwie. Dzięki staraniom polskich władz po 11 miesiącach został uwolniony; ważył wówczas zaledwie 43 kg. W lipcu 1921 r. powrócił do Polski.

Publicznie potępił postawę delegacji polskiej podczas rokowań pokojowych w Rydze, w wyniku których tereny Mińszczyzny, zamieszkane przez znaczną tam katolicką ludność polską, pozostały na terenie sowieckim. 

2 grudnia 1925 r. mianowany pierwszym ordynariuszem diecezji pińskiej. Zorganizował jej życie religijne, a w 1929 r. przeprowadził jej pierwszy synod. Założył „Caritas” oraz Towarzystwo Wincentego á Paulo (1927), został członkiem zarządu Patronatu Więziennego w Pińsku. W roku 1930 był współorganizatorem pińskich Unijnych Konferencji Kapłańskich. Do 1932 r. prowadził w tamtejszym seminarium wykłady z Pisma Świętego, matematyki i nauk humanistycznych. Ponadto był katechetą w Szkole dla Podoficerów Flotylli Rzecznej Marynarki Pińskiej.

Nie przywiązywał wagi do spraw materialnych, nie lubił splendoru i purpury, najczęściej chodził w zwykłej czarnej sutannie. Pociągiem jeździł trzecią klasą, bo – jak tłumaczył – czwartej nie było. Nie pił alkoholu, często pościł i zakładał włosiennicę.

Podczas wizytacji w pewnej biednej parafii okazało się, że proboszcz ma tylko jedno łóżko na plebanii. „Nie martw się, kochany, daj mi klucze do kościoła, tam pasterz powinien spędzić noc. Ty wypocznij, bo czeka cię praca”. I tak się stało.

Zajmował się potrzebującymi, uczył marynarzy z pińskiego portu i czuwał przy łóżkach chorych. Ponoć zdarzało się, że żebrak, który do niego przyszedł po pomoc, wyszedł obdarowany biskupim futrem. Nie patrzył na narodowość i wyznanie – raz pomógł nieść staremu Żydowi worek kartofli, innym razem podwiózł rabina [J. Krzyk].

Zmarł 26 marca 1932 r. w Pińsku i został pochowany w tamtejszej katedrze.

Odznaczony orderem Orła Białego i czterokrotnie Krzyżem Walecznych, pośmiertnie otrzymał Medal Niepodległości.

Od 1957 r. trwa jego proces beatyfikacyjny.